Trakya'nın iş ekonomi ve yaşam dergisi TEKONOMİ'de Geliyoo Röportajı

Geliyoo

Geliyoo, garajda bulunmasa da on senelik bir çalışma sonrasında ODTÜ mezunu Bilgisayar Mühendisi Hakan Atabaş ve Amerika’da Texas Tech Üniversitesi mezunu Makina Mühendisi Fatih Arslan tarafından 2010 yılında kurulmuştur. Projenin uzun zamandır alt yapısı hazırlansada, isim çalışmalarından sonra “Geliyoo” üzerinde karar kılınması ile www.geliyoo.com olarak online yayına açılıyor. “ yeni bir teknoloji ‘Geliyoo’ ” sloganı ile Türkiye’nin arama motorunu geliştirmek için bu girişim başlatıldı.

1. Geliyoo test yayına girer girmez çok konuşulmaya başladı. Geliyoo arama motoru nasıl ortaya çıktı, nasıl karar verdiniz böyle bir girişime? 

Öncelikle derginizde Geliyoo’ya yer verdiğiniz için ve bu konuya açıklık getirme fırsatı sunduğunuz için teşekkür ederiz. İlk olarak isterseniz bir düzeltme ile konuya başlayalım. Geliyoo, 2010 yılından günümüze kadar sürekli olarak  testler yaparak bir çok farklı aşamadan geçti, zaman zaman yayına açıp, kapatıyoruz. Yeni çıkan haberlerde “test yayınına başladı” başlığı tercihi yanlış bir seçim olmuş. Bir kaç başlık belirtilmişti ancak bu yönde tercih yapılmış. Demo olarak 2010 yılından bugüne yayın yapan Geliyoo.com’un varlığını hatırlatmak, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme bakanımız Sayın Ahmet Arslan’ın arama motoru çalışmaları hakkında yapmış olduğu açıklamaya istinaden, arama motoru çalışmasında bilgi, tecrübe ve deneyimimiz doğrultusunda bu işe talip olduğumuzu ifade etmek istedik. Başlık her ne kadar yanlış anlaşılmış olsada, haber içeriği daha net ve açık olarak yazılmış ancak eleştiri yapmak isteyenler içeriğe değil başlığa bakarak yapmışlardı. 2010 yılından bu yana Geliyoo zaman zaman haberlere konu olmuştur,  bizimde paylaştığımız bültenler ile gündeme gelmiş olan Geliyoo her zaman iletişim eksikliği nedeniyle eleştirilere maruz kalmıştır.

Geliyoo nereden aklınıza geldi ve nasıl çıktı?

Geliyoo’nun çıkış hikayesine gelecek olursak, internet söz konusu olduğunda arama/bulma ihtiyacı her zaman vazgeçilmez olarak karşımıza çıkıyor ve web sitelerinin bulunabilmek için arama motorlarına duyduğu ihtiyaç her geçengün daha da artıyor. İnternet sektörünün en önemli gelir kaynağı olan online reklamlardan en büyük paydayı yine arama motorları alıyor. Ülkeleri tarafından desteklenen arama motoruları parmakla sayılabilecek kadar az. Amerika’da Google, Bing, Yahoo, Rusya’da Yandex, Çin’de Baidu gibi arama motorlarına rakip yerli milli bir arama motoru olması hedefi ile “Geliyoo” projesi üzerinde 7 yıldır çalışılmakta ve web sitemizi aktif tuturak, yayına açık olmayan gerçek sistemin geliştirilmesine devam etmekteyiz.

2. Geliyoo ismi logosuyla İnternet Explorer’a ismiyle de Yahoo’ya bir benzerlik oluşturuyor. Bu isimle bir gönderme mi yapmak istediniz yoksa tesadüfi bir şey miydi? 

Geliyoo ismi rastgele seçilmiş bir isim değildir tabiki. İsim seçimimizdeki sebeplerden bir tanesi Türkçe’de en çok kullandığımız kelimelerden birisi olmasıdır.

Geliyoo kesinlikle google, explorer veya bir başkası örnek alınarak, ilham alınarak bulunmuş bir marka, isim veya tasarım değildir. Geliyoo türkçemizde en çok kullanılan kelimelerden biri olan gelmek fiilinden türetilmiştir. Kelime anlamı olarak da ülkemizde yaygın olarak kullanılan bir fiil çekimidir. İnternet kullanımına baktığımızda ise gelmek fiilimiz genelde r harfi kullanılmadan yazı veya sözlü kullanımda yer buluyor, ayrıca vurgu yapılmak istendiğinde sondaki o harfleri çoğaltılıyordu, bu analizimizde ise üç o abartılı görülürken iki o yerinde bir kullanım olur diye düşündük, vurgu ve fiili ifade etmek için yeterli olan iki o kullanarak kelimeyi tamamladık. Bunları birarada düşündüğümüz zaman aklımıza arama motoru denildiğinde çift o kullanımını standartlaştırmak geldi, yani google’da, yahoo’da da çift o vardı bizde çift o’yu kullanarak arama motorlarında bir standart oluşturmak istedik. Bizden sonra çıkan arama motorlarında da çift o’nun kullanıldığını göreceksiniz en yakın örneği iran arama motoru yooz’dur.

Ek olarak, anasayfa logomuzda herkesten ayrı olarak tam markayı (kelimeyi) kullanmak yerine farklı olarak tek baş harfi kullanmayı tercih ettik. İlerleyen zamanda teknoloji girişimlerinde daha çok “yoo” uzantısını ve çift o’yu göreceğinizden eminiz. Şunu ifade edebiliriz ki bu akımın başlamasında Geliyoo’nun öncülüğü söz konusu. Ayrıca kelime ve harf analizlerinde o harfi bereketli ve romantik bir harfmiş markalar arasında yapılan araştırmada böyle bir sonuç çıkıyormuş bunu da sonradan öğrenmiş olduk J.

3. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan’dan bir destek gördüğünüzü söyleyebilir miyiz? 

En kısa ve net cevap “hayır”. Devletten veya bakanlıktan hiç hibe, destek, yatırım alınmamıştır. Geliyoo şahsi yatırımlarımızla geliştirmiş olduğumuz bir projedir, fakat şuan yeterli bütçemiz ve altyapımız bulunmadığından, geliştirilen gerçek sistem yayına açılamamaktadır. Sayın Bakanımız Ahmet Arslan’nın yerli arama motoru açıklamalarının Geliyoo ile hiçbir ilgisi ve bağlantısı yoktur. Bakanımızın şahsende Geliyoo hakkında bir bilgisinin olmadığını söyleyebiliriz. Yakın zamanda çıkan Geliyoo hakkındaki haberlerde de zaten Sayın Bakanımızın dikkati bu projeye çekilmek istenmiştir. Kullanılan arama motoru çalışmasına dikkat çekmekten çok Sayın Bakanımızın bizden haberdar olması için haber içeriğini buna göre düzenlemiş ve servis etmiştik. Ayrıca bakanlıkta Geliyoo’ya maddi ve manevi hiçbir desteği olmadığını resmi basın bülteninde bildirerek destek almadığımızı teyit etti.

4. Başlangıçta Hindistanlı bir şirketle çalışıyordunuz ve bilgilerinizin API anahtarı ile arama motorlarından veri çektiğini fark etmeniz üzerine sıfırdan başladığınızı belirttiniz. Geliyoo.com şu an da Google API kullanıldığı söyleniyor bununla ilgili ne söyleyebilirsiniz? 

Geliyoo’yu geliştirirken çokça script, yazılım denedik, kullandık çöpe attık. Sildik, baştan başladık. Evet yazılım sektöründe Hindistan ilk akla gelen ülkelerden biri ve hemen hemen tüm Hintli arkadaşlarım yazılım konusunda tecrübeli. Bizde ilk olarak Hindistanlı bir şirketin beğendiğimiz çalışmaları ile deneme çalışmalarına başladık, fakat api ile diğer arama motorlarından veri çekerek kendimize ait bir veri oluşturamaz, ve böyle bir yapı ile yerli veya milli denebilecek Türkiye’nin sahiplenebileceği bir arama motoru gelişmesinin mümkün olmadığına  karar verdik.

Uzun zamandır Geliyoo’nun şuanda gizli tuttuğumuz yapısı üzerinde çalışıyoruz ve bu yapıyı henüz online olarak açmadık veya yayınlamadık. Bu yüzden şuan Geliyoo.com’a girildiğinde alan adı aktif tutulması için koyulmuş bir script çalışması görülecektir.

 Gerekli altyapı yatırımı gerçekleşmesi halinde Geliyoo’nun gerçek sistemi aktif yayına alınarak GeliyooBot’larımız indexleme işlemi aktif hale gelecek ve kendi verilerimizi oluşturmaya başlayacağız.

5. Daha önce KOSGEB’ten ve TUBİTAK proje başvurularından red aldınız ama yılmadınız. Size ilham ve güç veren, projenize inanmanızı sağlayan şey neydi? 

Biz millet olarak inatçı, sabırlı ve azimli bir milletiz. Bunun yanında milli duygularımız, bayrak ve vatan sevdamız tüm milletlerden çok daha farklıdır. Biz bu proje için girişimde bulunurken aklımızda ne para kazanmak ne de destek almak vardı. Geliyoo ekibi olarak Türkiye’mizin internet dünyasında da bağımsızlığını sağlamak en temel hedefimiz. Bu bağlamda Türkiye için bir arama motoru geliştirmeye karar verdik, çünkü internete ilk açılan kapı olarak değerlendirdiğimiz veri toplama, işleme ve analiz etme teknolojisi tam da bu noktada gereksinimlerden biriydi.

Her ne kadar projede yüksek bütçelere ihtiyaç olmasından dolayı devlet desteklerine başvuruyor ve başvuracak olsakta, ana hedefimizde para olmadığı için ve ideallerimiz doğrultusunda ülkemiz için devam etmeye kararlıyız.

6. Geliyoo tartışmaları da beraberinde getirdi. Sosyal medyada projenin çok daha az fiyata mal olacağı ve daha kısa sürede yapılabileceğine dair pek çok şey yazılıyor bununla ilgili ne gibi bir açıklama yapabilirsiniz? 

Bu tür polemikleri dikkate almıyoruz, yukarıda da bahsettiğimiz gibi geliyoo.com alan adı boş olarak durmaması için yayına alınmış bir script ile arama motorunu kıyaslamak söz konusu dahi olamaz.

Bahsettikleri rakamlar ile arama motoru sahibi olmayı bir kenara bırakın, hosting sahibi bile olamazlar. Arama motoru demek veri işleme sanatını el dokuması ile birleştirmek gibidir. BigData ve araçları kullanılarak elde edilecek olan veriyi yordam ve çeşitli varyasyonlar ile santim santim dokumaktır. Daha önce BigData için kullanılan bu denli çok araç yoktu, ancak şu anda günümüzde Java ve yapısal teknolojileri ile Casandra, Hadoop, NoSQL, MongoDB, HyperTable gibi bir çok BigData aracını rahatlıkla kullanabiliyor ve bunlara ücretsiz ulaşabiliyorsunuz.

Yukarıda bahsettiğim teknolojilerde uzman personeli bulmak bile zor iken bahsedilen rakamlar ile arama motoru yapılması söz konusu değildir. Sosyal medya ve çeşitli bloglarda yayınlanmış yazılar ve eleştiriler haber bültenlerimizin anlayarak okunmaması ve doğru anlaşılmamasından kaynaklanmaktadır. Art niyetle haberleri çarpıtmak isteyenlerde yok değil fakat onlar zaten amaçlarına ulaşamamaktadır. Sorgulayan bir millet olduğumuz sürece her konuda halkımız milli irade ile doğru olana karar verecektir.

10 yıldır arama motoru üzerinde çalışıyor 7 yıldır aktif olarak bu işi yürütüyoruz, harcadığımız para ve emek ile edindiğimz bilgi bizim en büyük karımızdır.

7. Size göre yazılımcılar Türkiye’de destek görüyor mu?

Bu soru polemiklere çok açık bir soru fakat Türkiye’miz her geçen gün teknolojiye daha çok önem vermeye, özellikle yazılım ve internet teknolojilerinde atılımlar yapmaya başladı. Girişimcilik ülkemizde daha yeni yeni gelişmeye ve anlam kazanmaya başlarken, girişimcilerin bir çoğu yazılım sektöründe uygulamalar ve projeler geliştirmekte. Yazılımcılar derneği YASAD’ta Türkiye’de yazılımın ne kadar önemli ve değerli olduğunu anlatmakta. Sizin aracılığınız ile bir kez daha YASAD Başkanı Sayın Doğan Ufuk Güneş beye bu gayretleri için teşekkür ediyorum. Yazılım ve yazılımcılar için Türkiye’de daha çok destek ve farklı uygulama çalışmalarıda olacağına inanıyorum. Hatta en yakın zamanda “beyaz şapkalı hacker ordusu” olarak nitelendirilen, siber güvenlik uzmanları ve gönüllü siber güvenlik ekipleri oluşturmak için BTK tarafından Siber Yıldız yarışması gerçekleştirilmiştir. Buda yenilikçi bir aklın yolda olduğunu gösterir. Stratejik hatalar olsa da yine de başlangıç için iyi bir adım.

8. Ülkemizde sizin çalışmanız haricinde kayda değer çalışmalar görüyor musunuz? 

Türkiye’de bir çok kez arama motoru yapmak için girişimde bulunan girişimciler, firmalar ve kurumlar oldu fakat başarı sağlanamadı. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımızda her yıl arama motoru için açıklamalarda bulunuyor fakat detaylarına vakıf değiliz. Hala arama motoru geliştirmek için çalışmalar yapan firmalar da var, gelecek yıllarda da olacaktır, fakat henüz yerli arama motoru olarak nitelendirebileceğimiz bir çalışma olduğunu düşünmüyoruz. Biz bu alanda çalışma yapan firmaları veya devletimizin girişimlerini her zaman destekleyecek bir ekibiz, önemli olan Türkiye’mizi kendi arama motoruna sahip bir ülke konumuna getirmektir. Tüm okurlarınızı bu anlamda farkındalığa davet ediyorum ve şu gerçeği görmelerini isterim. Büyük güç veya ekonomi olarak görebileceğimiz ülkelerden Amerika’ya ait Google, Bing ve Yahoo, Rusya’ya ait Yandex ve Çin’e ait Baidu arama motoru vardır. Bugün yerli tank, uçak, silah ne kadar önemli ise ülkemiz için yerli arama motoruda bir okadar önemlidir.

9. Şu an test sürümündesiniz, bu süreç ne zaman bitecek? Gerçek mili ve yerli olan arama motorumuzu ne zaman göreceğiz? 

Tartışmalara sebep olan bu konuya şöyle bir açıklık getirerek cevaplamak isterim. Öncelikle geliyoo.com’da sürekli olarak değişiklikler yapıyoruz, bunun nedeni sadece sitemizi aktif tutmak. Şu anda var olan test sitesi dahi değildir. Bu sadece basit bir scripten ibaret bir çalışmadır. Bunu arama motoru olarak görmemelisiniz.

Alan adı boşta durmasın diye kullanılmış bir özel arama scripti. 2010 yılından bugüne sürekli farklı yazılımların testlerini gerçekleştirdik fakat son olarak arama motoru için baştan başladığımız yazılımı gizli yürütmeye çalışıyoruz kodları lisansladığımızda online olarak çalışmayı sunacağız.

Arama motoru sürekli olarak güncellemeye muhtaç bir sistemdir, sürekli altyapıda ve arama algoritmasında güncelleme yapmanız gerekir, bu bir çok temel nedene dayanıyor, açıkların kapatılması, arama sisteminde kullanılan yazılımların güncellemesi, sunucu ve ek modül güncellemeleri gibi. Bu nedenle gerçek sistemi yayına açmamız hem maddi olanaklara, hem personel gücüne hem de devlet desteğine bağlı. Bunun için size bir tarih vermemiz doğru olmaz gerekli destek gelirse kısa sürede yayına açabiliriz.

10. Son olarak dergi okuyucularına söylemek istediğiniz bir şeyler var mı ?

Tekonomi dergisine bize Geliyoo hakkında detaylar verme imkanı sağladığı için teşekkür ediyoruz. Geliyoo ekibi olarak okurlarınızla buluşmak bizler için önemli çünkü arama motoru teknolojisinin önemine dikkat çekebilmek için yıllardır çaba gösteriyoruz. Ülkemize hem ekonomik hem teknolojik çok katkısı olacak olan yerli arama motoru için siyasi yargılarımızdan, ayrışımcı düşüncelerden, veya korkularımızdan kurtulmamız gerekiyor. Devlet destekli arama motoru olursa bizi mi izleyecekler gibi düşünmemeleri gerektiğini ifade etmek gerekir.

Bilinmeli ki şu anda zaten izlenmekte ve gizlenecek herşeyimizi açık şekilde kayda geçen diğerleridir ve her biri kendi devletlerince desteklenmektedir. Son olarak, Geliyoo arama motoru Türk halkının internet ortamında veri güvenliğini koruyarak, gerçek bilginin kısıtlanmadan kullanıcıya ulaştırılmasını sağlayacaktır. Geliyoo’nun bir marka değeri olduğunu ve gelecekte Türkiye’de bir arama motoru olacak ise bunun da Geliyoo olacağına inanarak yolumuza devam ettiğimizi bilmenizi isteriz.

Röportaj

Hande YAVUZ

Dergi: TEKONOMİ 7. SAYI